Cinsiyet Değişimi

BU AMELİYATLAR KİMLERE YAPILABİLİR?

Cinsiyet değiştirme ameliyatları, fiziken, ruhen ve adli olarak bu ameliyata uygun kişilere yapılabilir. Transeksüel kişiler öncelikli olarak psikiatri kliniklerinin hastalarıdır. Gerekli izleme döneminden sonra gerekli görülürse cinsiyet değiştirme ameliyatlarını olabilirler. Öncelikle bu kişilerin, 3-6 ay boyunca psikiatrist, plastik cerrah, klinik psikolog, endokrinoloji uzmanı, genetik uzmanı, nörofizyolog, jinekolog, ürolog, sosyal çalışma uzmanı ve yasal danışmandan oluşan bir ekip tarafından izlenmeleri gerekir. Hastaya gerekli testler ve klinik değerlendirmeler yapılmalı, ameliyat sonrası vücudunda olacak geri dönüşü olmayandeğişiklikler hasta ile ayrıntılı olarak konuşulmalıdır. İzleme ve değerlendirme dönemi sonunda ameliyata karar vermek için şu koşullar sağlanmalıdır:

İzleme dönemi sonunda kişinin “Transeksüel” olduğu kesinleşmelidir.
Kişi seçtiği cinsel kimliği ile ruhsal olarak uyum sağlamalı.
Kişi 21 yaşından büyük ve yasal olarak karar verebilecek konumda olmalı.
Kişi psikotik olmamalı, belirgin depresyonu olmamalı.
Kişinin yakınlarından en az biri bu cinsiyet değişimi kararını desteklemeli.
Kişinin, polis tarafından aranmadığı tespit edilmeli.
Ameliyat için kişinin yazılı izni alınmalı ve bu ameliyat sonunda infertil-steril (üreme yeteneğini kaybedeceği) olacağını bilmelidir.
Kişinin genel vücut ölçüleri yeni cinsel kimliği ile uyumlu olmalı.
Kişi ameliyattan sonrada bir süre takip edilebilir konumda olmalı.
Kişinin ilaç, alkol bağımlılığı olmamalı (ameliyat sonrası rehabilitasyonu kötü yönde etkiler).
Kişi yeni cimsel kimliğini en az 2 yıldır istiyor olmalı.
Kişi en az 2 yıldır yeni cinsel kimliğine uygun şekilde davranıyor olmalı.
En az 6 ay hormon tedavisi görmüş olmalı.

Tüm bu koşullara uygun olan kişi yukarıda üyeleri sayılan tıbbi ekip tarafından değerlendirilerek, uygunsa cerrahi girişim için hazırlanır. Hastalara normal ameliyat öncesi tetkikler ve HİV, hepatit, sifilis testleri rutin olarak yapılmaktadır.

 

KADINDAN ERKEĞE CİNSİYET DEĞİŞİMİ

Bu hastalarda penis oluşturulurken hastanın erkek cinsel fonksiyonu kazanması ve ayakta idrar yapabilmesi amaçlanır. Üreme fonksiyonunu kazanması doğal olarak mümkün değildir.

Bir çok farklı yöntemle penis oluşturulabilir. En sık uygulanan yöntemler bacak dış kenarından alınan bir doku ile penis oluşturma ve koldan alınan doku ile penis oluşturmadır. Bu yöntemler mikrocerrahi  gerektirir. Taşınan dokuya şekil verilir, içinde
sertliği  sağlayacak yapı (kemik yada penil protez ile) oluşturulur,  idrar yolu oluşturulur; daha sonra bu doku, alıcı alana  damarlar ve sinirleri dikilerek adapte edilir. Sinir onarımı  yapıldığından 6 ay içinde hasta oluşturulan penisinin  cildinden hissetmeye başlar.

Serbest doku nakli ile penis oluşturulması ameliyatları son  derece uzun ameliyatlardır (yönteme göre 10 saat, 18 saat, 22  saat sürebilir) ve mutlaka ekip çalışması gerektirir. Aslına  bakılırsa penis oluşturulması ameliyatı bu hastalarda en son  yapılması gereken ameliyattır. İlk önce psikiyatrik izlem, hormon tedavisi, mastektomi, histerektomi gibi girişimler yapılmalı; penis oluşturma ameliyatı en sona bırakılmalıdır.

Göğüs dokusunun alınmasında en önemli nokta, dikiş izini en az tutacak şekilde meme dokusunun alınması ve bir erkek göğsü görünümünün elde edilmesidir. Bu hastalarda meme cildinin ne kadar fazla olduğu ve cildin elastikiyeti önemlidir. İri göğüsleri olan hastalarda, fazla cildin çıkarılması kaçınılmaz olduğundan mutlaka göğüs üzerinde dikiş izleri kalacaktır. Şayet meme cildi fazla değilse sadece meme uçlarından ameliyat yapılıp göğüs üzerinde dikiş izi bırakılmadan meme dokusu alınabilir. Hangi yöntemin seçileceğinde meme cildinin fazlalığı ve elastikiyeti önemlidir. Cilt ne kadar elastikse, meme cildinin fazlalığı ne kadar azsa, ameliyat sonunda göğüsde dikiş izi kalma ihtimali o kadar azdır. Hormon tedavisi alan hastalarda meme dokusu ufalmış olabilir, burada meme dokusunun miktarından çok meme cildinin fazlalığının önemli olduğunu vurgulamak gerekir. Kişinin meme dokusu ufalmış olsa da, meme cildi fazla ise (göğüsler içi boşalmış gibi sönük olabilir fakat cilt fazla ve sarkmış olabilir) ameliyat sonucunda göğüs üzerinde kaçınılmaz olarak dikiş izi kalacaktır. Bu hastalar ameliyattan önceki dönemde göğüslerini saklamak için bir göğüs bantı ile sarıp ve göğüslerini bastırabiliyorlar. Bu göğüslerin üzerine sarılan bant göğüs cildinin esneyip daha da büyümesine yolaçabilmektedir; bu yüzden ameliyat sonrasında göğüs cildinde dikiş izi kalma ihtimalini artırır ve kullanılmamalıdır.

Kadın göğüsü ile erkek göğüsü arasındaki en önemli anatomik farklardan biri de meme altı hattıdır. Meme dokusu alınırken bu hattı oluşturan bağlar mutlaka uygun noktalardan kesilmelidir; böylece kadın göğüsüne özgü meme altı hattı ortadan kaldırılmış olur. Ameliyatın sonunda sadece meme ucu çevresinde dikiş olsa dahi meme ve göğüs cildinin tam anlamı ile kontrakte olup cildin toparlaması 9 ay, 1 sene vakit alır.

 

ERKEKTEN KADINA CİNSİYET DEĞİŞİMİ

Erkekten kadına cinsiyet değiştirme ameliyatlarında kullanılan bir çok yöntem vardır. Bunlardan en sık kullanılanları:

Penis cildinin içeri döndürülerek (aynı bir eldiven parmağının ters dönmesi gibi) vajen oluşturulması: Bu yöntem 1970’den beri uygulanmakta olup o yıldan bugünlere kadar yöntemde bazı modifikasyonlar yapılmıştır.
Bacaktan yada kasıktan alınan cilt yamaları ile vajen oluşturulması.
Bir barsak segmenti kullanılarak vajen oluşturulması.
Bacaktan kasığa yakın bölgeden kas-cilt dokusu kullanılarak vajen oluşturulması.
Kadın cinsel organındaki büyük dudakların oluşturulması için genellikle scrotum (testis) cildi kullanılır.

Bu hastalarda cinsiyet değişimini tamamlamak için aşağıda sıralanan girişimlerde yapılabilir:

Rinoplasti: Bu hastalarda feminen bir burun görüntüsü oluşturulmalıdır. Ameliyattan önce bilgisayarda resim üzerinde bir rötuş çalışması yapılır. Burun sırtında kemer varsa alınır, kavisli bir burun sırtı ve kalkık bir burun ucu feminen bir görüntü sağlar.

Yüz hatlarının revize edilmesi (feminen bir görüntü verilmesi, yüz feminizasyonu): Gerekli yerlerde implant ile büyütme yapılması (mesela elmacık kemiklerinin implant ile büyütülmesi, yada yağ enjeksiyonu ile dudakların, elmacık kemiklerinin büyütülmesi)

Epilasyon: Son yıllarda oldukça popüler olan lazer ve IPL epilasyon cihazları ile kalıcı epilasyon sorun olmaktan çıkmıştır.

Adem elmasının küçültülmesi: Adem elması, boyunda gırtlak kıkırdaklarının oluşturduğu erkeksi bir anatomik çıkıntıdır. Bir çok erkek transeksüel bu kabartıyı kapatmak için boynuna fular takmaktadır. Ufak bir ameliyat ile adem elması ufaltılabilmektedir(tamamen çıkarmaktan bahsedilmemektedir). Bu ameliyat tam adem elmasının üzerinden yapılan ufak bir kesiden yapılır ve estetik dikişlerle kapatılır; fazla dikkat çekici bir iz kalmamaktadır. Ameliyat sırasında ses tellerine zarar gelmesi, bazı hastaların (ve bu ameliyatı yapmayan bazı doktorların) en büyük korkusudur. Bu ameliyat sırasında adem elmasının tamamen çıkarılıp o bölgenin dümdüz hale getirilmesi amaçlanmamaktadır. Yapılan işlem, adem elmasını oluşturan kıkırdağın en çıkıntılı kısmını almak, o kıkırdağı ufaltmaktır. Ameliyat sırasında bu kıkırdağın en üst ve dışa çıkıntılı kısmı alınır; aşağılara, ses tellerine yakın olan kısmına dokunulmaz. Ayrıca ameliyat sırasında gırtlak içine de girilmez, ameliyat tamamen gırtlak yapısının dış yüzeyinde sınırlıdır. Ses telleri ise gırtlak içinde bulunur.